آب‌ مروارید (کاتاراکت)

• فروردین ماه 1395
• بیماری چشم آب مروارید
• دکتر رامین دانشور

آب‌مروارید زمانی ایجاد می‌شود که عدسی طبیعی و شفاف داخل چشم شما، کدر می‌شود و در اغلب موارد منجر به تاری دید می‌شود. دید تار ممکن است موجب اشکال در مطالعه یا رانندگی یا کارهای روزمره شود و یا باعث شود که دید شما مانند قبل شفاف و روشن نباشد. در بیشتر افراد، آب‌مرواریدی که به‌مرورزمان ایجاد می‌شود، نتیجه طبیعی روند پیری است. حدود نیمی از افراد بالای سن 65 سال درجاتی از آب‌مروارید دارند. آب‌مروارید در مراحل ابتدایی ممکن است نیاز به جراحی نداشته باشد، اما نکته کلیدی در زندگی با آب‌مروارید آن است که تشخیص بدهیم چه زمانی نیاز به جراحی آن وجود دارد و دیگر نباید صبر کرد. معمولاً، زمان مناسب برای جراحی هنگامی است که دید شما برای فعالیت‌های معمول روزمره، از قبیل خواندن روزنامه، رانندگی یا دیدن جزئیات چهره اطرافیان، کافی نباشد. خوشبختانه با روش‌های نوین و پیشرفته جراحی آب‌مروارید، این جراحی به یکی از موفقیت‌آمیزترین و کم عارض‌ترین جراحی‌ها در عالم پزشکی تبدیل‌شده است.

علائم و نشانه‌ها

ممکن است بیمار مبتلابه آب‌مروارید، علائم زیر را تجربه کند؛ اگرچه همه این علائم الزاماً در تمام بیماران وجود ندارد:

• دید تار یا کاهش‌یافته
• کاهش دید در شب یا زمان رانندگی شبانه
• دیدن هاله نوری در اطراف چراغ‌ها
• حساسیت به نور و خیره شدن چشم در نور زیاد
• نیاز به نور بیشتر برای مطالعه یا انجام سایر امور دقیق
• نیاز به تعویض مکرر شماره تجویزشده برای عینک

درمان

جراحی مؤثرترین درمان برای آب‌مروارید است. بیش از 95 درصد از بیمارانی که تحت جراحی آب‌مروارید قرار می‌گیرند، درنهایت دید بهتری از قبل از عمل خواهند داشت. با استفاده از ابزارهای جراحی میکروسکوپی و بی‌حسی موضعی، چشم‌پزشک عدسی کدر شده را از چشم خارج می‌کند و بیشتر کپسول عدسی را سرجای خودش باقی می‌گذارد. این کپسول برای قرار دادن عدسی شفاف صناعی (لنز داخل چشمی ) که بجای عدسی کدر شده شما توسط چشم‌پزشک کار گذاشته می‌شود، ضروری است. جراحی معمولاًبه‌صورت سرپایی انجام می‌شود و کل مدت‌زمان جراحی کمتر از نیم ساعت طول می‌کشد. درصورتی‌که هر دو چشم مبتلابه آب‌مروارید باشند، معمولاً نخست یک‌چشم جراحی می‌شود و پس‌ازآنکه بهبود یافت چشم بعدی جراحی خواهد شد. در اکثر موارد درصورتی‌که جراحی هر دو چشم ضروری باشد، معمولاً یک ماه فاصله بین جراحی دو چشم در نظر گرفته می‌شود. جراحی آب‌مروارید به روش‌های گوناگونی انجام می‌شود که دو مورد از شایع‌ترین روش‌ها اصطلاحاًبه‌عنوان روش فیکوامولسیفیکاسیون و روش اکستراکپسولار سنتی شناخته می‌شوند.

فیکوامولسیفیکاسیون: این روش که به‌اختصار فیکو نامیده می‌شود، شایع‌ترین راه جراحی آب‌مروارید است. در این جراحی از یک برش بسیار کوچک استفاده می‌گردد و جراح از یک ابزار مخصوص استفاده می‌کند تا باانرژی امواج ماورای صوت عدسی کدر شده را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کرده و با مکش دستگاه از داخل چشم خارج کند. برش مورداستفاده در این روش حدود 3 میلی‌متر است و عدسی داخل چشمی استفاده‌شده در این روش معمولاً قابل تا کردن بوده و از همین برش کوچک به داخل چشم تزریق می‌شود.

اکستراکپسولار:در این روش جراح از طریق یک برش حدوداً 8 تا 10 میلی‌متری، کپسول قدامی عدسی را باز می‌کند و تمام بخش مرکزی و سخت عدسی را به‌صورت یکجا خارج می‌کند. سپس سایر بخش‌های نرم عدسی با مکش خارج می‌گردند. درصورتی‌کهآب‌مروارید خیلی شدید شده باشد و روش فیکوامولسیفیکاسیون مؤثر نباشد، ممکن است جراح شما این روش را پیشنهاد دهد.

بعد از خارج کردن آب‌مروارید، عدسی مصنوعی (لنز داخل چشمی) که مناسب با شرایط چشم شما و اندازه‌گیری‌های انجام‌شده است، در داخل چشم کار گذاشته می‌شود. درروش فیکوامولسیفیکاسیون از عدسی‌های تاشو استفاده می‌شود که برای واردکردن به چشم روی‌هم لوله می‌شوند و از طریق یک برش بسیار کوچک وارد چشم می‌شود. بعدازاینکه لنز وارد چشم شد، باز می‌شود و اندازه بخش مرکزی آن به حدود 6 میلی‌متر می‌رسد. در اکثر بیمارانی که به این روش جراحی می‌شوند، زخم جراحی نیازی به بخیه زدن ندارد.درروش اکستراکپسولار از عدسی‌های سخت و غیر تاشو که از زخم بزرگ جراحی رد می‌شوند استفاده می‌شود و زخم جراحی نیاز به جندین بخیه خواهد داشت. در روزهای ابتدایی پس از جراحی، چشم شما ممکن است التهاب و سوزش مختصری داشته باشد و برای چند روزی ممکن است احساس خراشیدگی و جسم خارجی داشته باشید. در 24 ساعت اول پس از جراحی ممکن است چشم شما پانسمان شده و بسته باشد. ویزیت‌های پس از جراحی معمولاً در روز اول و هفتم پس از جراحی انجام می‌شوند، اما در طی 6 هفته اول ممکن است چند نوبت ویزیت ضروری باشد. بهبود دید معمولاً در طی یکی دو روز اول پس از جراحی آغاز می‌شود. با توجه به زمان موردنیاز برای بهبود چشم و التهاب پس از جراحی، معمولاً بهبود کامل دید بعد از جراحی ممکن است تا 4 هفته طول بکشد. بیشتر بیماران پس از جراحی ممکن است نیاز به عینک مختصری بخصوص برای مطالعه داشته باشند. علیرغم موفقیت بالای جراحی آب‌مروارید، عوارضی مانند خونریزی، تورم، التهاب، عفونت یا جداشدگی شبکیه ممکن است پس از جراحی رخ دهند و در صورت بروز مشکل پس از جراحی باید فوراً به پزشک معالج مراجعه کرد.